Będąc uczestnikiem ruchu drogowego znamy zasady poruszania się po drogach publicznych, w strefach zamieszkania i w strefach ruchu. Często zapominamy jednak o szczególnej ostrożności.
Przepisy Prawo o ruchu drogowym definiują szczególną ostrożność już w art. 2 pkt 22.
Szczególna ostrożność to ostrożność polegająca na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu dla warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie.
Ponadto ustawodawca nakłada na wszystkich uczestników ruchu drogowego oraz inne osoby będące w pobliżu drogi obowiązek zachowania ostrożności albo szczególnej ostrożności, o czym stanowi poniższy przepis.
Art. 3. Prawo o ruchu drogowym
- Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze lub w pobliżu drogi są obowiązani zachować ostrożność albo szczególną ostrożność, unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego, ruch ten utrudnić albo w związku z ruchem zakłócić spokój lub porządek publiczny oraz narazić kogokolwiek na szkodę. Przez działanie rozumie się również zaniechanie.
- Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osoby znajdującej się w pobliżu drogi, jeżeli jej zachowanie mogłoby pociągnąć za sobą skutki, o których mowa w tym przepisie.
- Jeżeli uczestnik ruchu lub inna osoba spowodowała jednak zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego, jest obowiązana przedsięwziąć niezbędne środki w celu niezwłocznego usunięcia zagrożenia, a gdyby nie mogła tego uczynić, powinna o zagrożeniu uprzedzić innych uczestników ruchu.
W praktyce jednak występują sytuacje w których zachowanie ostrożności nie jest wystarczające. Wówczas niezbędna jest ostrożność wzmożona do maksymalnych granic (S. Soboń, „Kodeks drogowy. Komentarz z orzecznictwem”, Warszawa 2013, s. 62). Zachowanie takiej ostrożności jest wymagane w sytuacjach stwarzających większe zagrożenie w ruchu.
Jak stanowi Prawo o ruchu drogowym kierujący oraz piesi zobowiązani są zachować szczególną ostrożność w sytuacjach:
- przechodzenia pieszego przez jezdnię lub torowisko (art. 13 ust. 1),
- włączania się do ruchu (art. 17 ust. 2),
- zmiany kierunku jazdy lub pasa ruchu (art. 22 ust. 1),
- cofania (art. 23 ust. 1 pkt 3),
- wyprzedzania (art. 24 ust. 2),
- przecinania się kierunków ruchu (art. 25 ust. 1 i 3, art. 26 ust. 1 i 6, art. 27 ust. 1 i 1a, art. 28 ust. 1 i 6),
- jazdy w warunkach zmniejszonej przejrzystości powietrza (art. 30 ust. 1),
- korzystania przez kierującego rowerem z drogi dla rowerów i pieszych oraz z chodnika lub drogi dla pieszych (art. 33 ust. 1 i 6),
- niestosowania się do przepisów ruchu drogowego przez kierującego pojazdem uprzywilejowanym (art. 53 ust. 2),
- wykonywania określonych czynności na drodze (art. 54 ust. 2),
przejeżdżania obok pojazdu do nauki jazdy lub przeprowadzania egzaminu państwowego oznaczonego literą L i jazdy za nim (art. 55 ust. 3), - omijania pojazdu przewożącego zorganizowaną grupę dzieci lub młodzieży w wieku do 18 lat, w czasie ich wsiadania lub wysiadania z pojazdu (art. 57 ust. 2),
- przejeżdżania obok autobusu szkolnego (art. 57a ust. 2),
- omijania pojazdu przewożącego osobę niepełnosprawną w trakcie wsiadania lub wysiadania (art. 58 ust. 2),
- poruszania się pojazdem nienormatywnym (art. 64 ust. 1 pkt 4).
Do zachowania szczególnej ostrożności zobowiązują także przepisy Rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych z późn. zm. Zgodnie z nim bowiem, kierujący ma obowiązek zachowania szczególnej ostrożności po minięciu znaków ostrzegawczych od A1 do A34. Dotyczy to także kierującego wykonującego prace na drodze (porządkowe, modernizacyjne, remontowe).
Osoby te, w myśl § 33 ust. 1 nie muszą stosować się do znaków:
- B1-zakaz ruchu w obu kierunkach,
- B3 – zakaz wjazdu pojazdów silnikowych, z wyjątkiem motocykli jednośladowych,
- B5 – zakaz wjazdu pojazdów ciężarowych,
- B6 – zakaz wjazdu ciągników rolniczych,
- B7 – zakaz wjazdu pojazdów silnikowych z przyczepą.
Szczególną ostrożność musi zachować również osoba niepełnosprawna kierująca pojazdem oraz kierujący przewożący taką osobę, gdy nie stosuje się do znaków:
- B-1 – „Zakaz ruchu w obu kierunkach”,
- B-3 – „Zakaz wjazdu pojazdów silnikowych, z wyjątkiem motocykli jednośladowych”,
- B-3a – „Zakaz wjazdu autobusów”,
- B-10 – „Zakaz wjazdu motorowerów”,
- B-35 – „Zakaz postoju”,
- B-37 – „Zakaz postoju w dni nieparzyste”,
- B-38 – „Zakaz postoju w dni parzyste”,
- B-39 – „Strefa ograniczonego postoju”.
Zachowanie szczególnej ostrożności nakazuje też § 98 ust. 6 ww. rozporządzenia. Zgodnie z danym przepisem migający lub stały sygnał żółty umieszczony na przeszkodzie albo migający sygnał żółty nadawany przez sygnalizator ostrzegają o niebezpieczeństwie i utrudnieniu w ruchu zobowiązując tym samym do zachowania szczególnej ostrożności.
Pamiętajmy, że zachowanie szczególnej ostrożności ma duże znaczenie podczas zdarzeń drogowych.
