W listopadzie zaplanowano cztery prelekcje z wirtualnego studia Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego w Grudziądzu. Pierwszy wykład już w czwartek.
Wykładowcy grudziądzkiego Planetarium zapraszają na listopadowe prelekcje, które odbędą się w przestrzeni wirtualnej. Streaming z wykładów dostępny będzie na stronie Planetarium, Youtube oraz Facebooku. Współorganizatorem wykładów jest Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii.
5.11.2020 g. 18.00
„Tajemnice gwiazd – klasyfikacja”
Sebastian Soberski (Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne w Grudziądzu)
Jedną z ważniejszych zagadek astronomicznych przełomu XIX oraz XX wieku była odpowiedź na pytanie czy gwiazdy we Wszechświecie można ściśle sklasyfikować. Problemem był wybór cech gwiazd, które należało wziąć pod uwagę w takiej klasyfikacji. Podczas prelekcji będzie można dowiedzieć się jak astronomowie doszli do wielkiego odkrycia polegającego na stworzeniu tzw. diagramu Hertzprunga-Russella (diagram H-R), który jest podstawą współczesnej astronomii. Diagram H-R jest tak ważny dla astronomii, jak tablica Mendelejewa dla chemii. Stanowi on podstawę nowoczesnej astrofizyki. Między innymi dzięki diagramowi H-R wiemy jak powstało Słońce oraz jak będzie ewoluowało przez kilka najbliższych miliardów lat. Będzie też polski akcent. Teleskop, który bezpośrednio przyczynił się do tego odkrycia (Teleskop Drapera) znajduje się w Instytucie Astronomii UMK w Piwnicach pod Toruniem. W ramach astronomicznego „deseru” będzie można zobaczyć porównanie Słońca do kilkunastu intrygujących gwiazd.
12.11.2020 g. 18.00
„Szybkie błyski radiowe (Fast Radio Burst)”
dr Marcin Gawroński (Instytut Astronomii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)
FRB są obecnie jednym z najbardziej gorących tematów we współczesnej astrofizyce. Odkryte przypadkowo w 2007 roku podczas przeglądu archiwalnych danych, a obecnie intensywnie obserwowane, cały czas są wielką zagadką. Zebrane do tej pory wyniki pozwalają już podzielić zjawiska FRB na różne klasy, jednak cały czas nie wiemy, czy są one emanacją jednego czy wielu osobnych procesów fizycznych. Sytuacje być może częściowo wykrystalizuje zarejestrowany 28 kwietnia 2020 gigantyczny błysk radiowy FRB 200428 od galaktycznego magnetara SGR 1935+2154, który można co do mocy porównywać do najsłabszych znanych FRB. Podczas seminarium w telegraficznym skrócie podsumuję dzisiejszy stan wiedzy o FRB i opowiem o wynikach przeglądu radiowego SGR 1935+2154, w którym w maju 2020 brał udział toruński radioteleskop.
19.11.2020 g. 18.00
„Aktywność słoneczna, a kosmiczna pogoda”
Grzegorz Rycyk (Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne w Grudziądzu)
Słońce jako najbliższa nam gwiazda do dnia dzisiejszego stanowi najlepszy obiekt do badań gwiazdowej aktywności. Nie mniej jednak wciąż wiele procesów generujących słoneczną aktywność jest dla nas nieznana lub nie do końca zrozumiała. Kluczem do poznania procesów zachodzących wewnątrz naszej dziennej gwiazdy jest zrozumienie cykli aktywności Słońca, które mogą mieć także duży wpływ na zmiany klimatyczne zachodzące na Ziemi. Terminem kosmiczna pogoda opisujemy ogół zjawisk zachodzących na Słońcu, jak i w przestrzeni kosmicznej, na skutek oddziaływania materii z polem magnetycznym planet Układu Słonecznego. Prognozy pogody kosmicznej mają również kluczowe znaczenie dla wspierania kosmicznych lotów załogowych, w tym astronautów zamieszkujących pokład Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS).
26.11.2020 g. 18:00
„Kosmiczne Cluedo – jak umierają galaktyki?”
Joanna Piotrowska (University of Cambridge)
Obserwując ciemne niebo wrażliwym okiem teleskopów optycznych możemy zauważyć, że galaktyki w obserowalnym Wszechświecie dzielą się na dwie główne kategorie: niebieskie, aktywnie formujące gwiazdy i czerwone, ‘uspione’, wykazujące znikomą aktywność gwiazdotwórczą. Patrząc daleko w przeszłość Wszechświata astronomowie pokazują nam, że z upływem czasu młode, aktywne galaktyki starzeją się, ich procesy gwiazdotwórcze zostają wstrzymane i w konsekwencji świecą one jedynie przyćmionym światłem starych gwiazd – umierają. Owa galakatyczna śmierć jest szalenie istotna, ponieważ dominuje ewolucję galaktyczną ostatnich 10 miliardów lat, kształtując rozkład i jasność materii w otaczącym nas Wszechświecie. Jest też niezwykle zagadkowa, a jej złożony charakter spędza sen z oczu naukowcom z całego świata juz od przeszło dwóch dekad. W tej krótkiej, acz pełnej astronomicznych emocji prelekcji porozmawiamy o tym jak można powstrzymać galaktyki przed formowaniem nowych gwiazd, dlaczego Wszechświat tak zawzięcie stawia opór grawitacji oraz co mają z tym wspólnego supermasywne czarne dziury czające się w aktywnych jądrach galaktycznych.
Biuro Prasowe i Medialne
